به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل منطقه آزاد چابهار به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا، روستای تیس یکی از بنادر مهم ایران در دریای مکران در زمان هخامنشیان بوده است. در آن دوران کالاها از آسیای شرقی و هند به بندر تیس می‌آمده و به مناطق مختلف خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز فرستاده می شد.
بندر قدیمی تیس سابقه ای چندین هزارساله دارد، وجود آثار تاریخی کهن از قبیل قلعه ها، قبور و غارها حاکی از وجود تمدنی بسیار قدیمی در این محل است که بسیاری از این آثار مورد شناسایی قرار گرفته اند.
پرتغالی ها نخستین کشور استعماری بودند که بر چابهار و تیس تسلط یافتند و تا سال ۱۰۳۱ ه.ق چیرگی خود را حفظ کردند. انگلیسی ها بعد از پرتغالی ها به این منطقه وارد شدند. اما امروزه تیس روستایی بیش نیست که در محدوده منطقه آزاد چابهار قرار گرفته و در مسیر ارتباطی چابهار - کنارک توجه هر مسافری را به خود جلب می کند.
بلندی های چندی مانند کوه های شهباز، پیلبند و لاوری، روستای تیس را احاطه کرده است. این روستا آب و هوای گرم و خشک دارد. روستای تیس از مراکز عمده سوزن دوزی است که بیشتر از سوی زنان روستا تولید می شود.
این روستا دژی به نام قلعه پرتغالی ها دارد که از دیدگاه دیرینگی و نوع معماری شایان توجه است ولی هم اکنون ویرانه ای از آن به جای مانده است.
تیس بهشتی گم شده در تاریخ است
در همین رابطه ایمان شهنوازی یک فعال گردشگر چابهار در گفت و گو با خبرنگار ما، گفت: تیس به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری با داشتن آثار تاریخی و طبیعی فراوان سالانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است.
وی ادامه داد: آن چه که تیس را به سر زبان ها انداخته و شهرتی خاص به این روستای بندری داده است، وجود قبرستانی خاموش و مرموز در این روستا است که به گورستان جن ها یا جن سنط معروف است.
شهنوازی افزود: این گورستان که مردم بلوچ منطقه به آن جن سنط می گویند بر روی سطحی صخرهای قرار دارد که کندن آن با وسایل ابتدایی مانند بیل و گلنگ غیر ممکن است، اندازه سنگ قبرهای این گورستان بسیار بزرگ و غیرطبیعی و روی آن‌ها اشکال عجیبی به چشم می‌خورد.
این فعال گردشگر چابهاری با اشاره به مناطق دیدنی روستای تیس بیان کرد: بندر صیادی تیس، قلعه پرتغالی ها، گورستان و مقبره های تاریخی قبرستان اجنه، خانه های سنتی، مناظر سرسبز با چشم انداز زیبا، غارهای صدفی، پلاژ ساحلی، برکه تمساح پوزه کوتاه، غارهای طبیعی، کوه های باستانی، باغ ملی طیس، سواحل مرجانی، صخره ای و مسجد جامع از مهمترین مناطق دیدنی این روستا هستند.
وی ادامه داد: غارهای طبیعی و مصنوعی این روستا به صورت مقبره یا نیایشگاه از دوران اسلامی در همان محل بان مسیتی باقی مانده و چهار نوع مختلف قبر از نظر ظاهر و شیوه تدفین در آن دلایلی مستحکم بر قدمت بالای این روستاست.
شهنوازی گفت: روستای تیس، روستایی باستانی با قدمتی حداقل دو هزار و 300 ساله است که قبرستان شماره یک تیس مربوط به سده چهار هجری قمری تا دوره صفوی است و در ۳۰۰ متری غرب روستای تیس در جنوب قلعه پرتغالی‌ها واقع شده و در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۶ با شماره ۱۹۷۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
وی تصریح کرد: از دیگر دیدنی های تیس مسجد جامع تک مناره اهل سنت است مناره به معنی جای گذاشتن چراغ برای استفاده‌ی نور است، در واقع در ابتدا برای راهنمایی و نشان دادن راه، از دور برای مسافران بوده است و سپس به عنوان جایی برای موُذن در نظر گرفته شده است.
این فعال گردشگری خاطرنشان کرد: تیس آثار تاریخی دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان به کلات، قلعه بلوچ گت، مسجد جامع تیس، مجموعه غارهای طبیعی و مصنوعی بان مسیتی، قلعه پیروز گت، قلعه انوشیروان، آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پرتغالی‌ها و بندر صیادی تیس اشاره کرد.
