به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل منطقه آزاد چابهار به نقل از ایراف، اجلاس سران بریکس که در اکتبر ۲۰۲۴ در کازان روسیه برموجب شده است تا جهان با کشورهای نوظهوری در قدرت اقتصادی روبرو شود.

در حالی که برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی از ورود امارات متحده عربی، ایران، مصر و اتیوپی استقبال کردند جهان شاهد بود که بریکس تعهد خود را برای تقویت روابط دوجانبه و بررسی ساختار اقتصادی جایگزین فراتر از سیستم مبتنی بر دلار تقویت کرده است.

در این زمینه، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، پتانسیل راهبردی پروژه بندر چابهار را بررسی کردند.

با توجه به اینکه ایران اکنون به طور رسمی بخشی از ائتلاف بریکس است، مشارکت هند با ایران رو به افزایش است و به هند این امکان را می‌دهد تا از نقش دوگانه خود به عنوان عضو بریکس و متحد غربی خود استفاده کند.

در ۱۳ می ۲۰۲۴، هند یک سرمایه گذاری ۱۰ ساله جسورانه را برای توسعه و بهره برداری از بندر چابهار که از نظر استراتژیک موضوع حیاتی در ایران است، آغاز کرد.

سارباناندا سونووال، رئیس اتحادیه کشتیرانی هند از این سایت بازدید کرد تا در نهایت شاهد امضای قراردادی باشد که هم به نفع هند است و هم به نفع ایران و در نهایت به عنوان حرکتی برای ایجاد تحول در پیوندهای تجاری هند با افغانستان، آسیای مرکزی، روسیه و اروپای شرقی به تصویر کشیده می‌شود.

بحث‌ها درباره این بندر در سال ۲۰۰۳ آغاز شد، اما تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیشرفت را تا زمانی که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران به طور موقت لغو کرد، به تعویق انداخت.

در جریان سفر نارندرا مودی، نخست وزیر هند به ایران در سال ۲۰۱۶، توافقنامه‌ای سه جانبه امضا شد که بر اساس آن ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار اختصاص داده شد.

در ژوئیه ۲۰۲۲، در جریان رویداد «روز چابهار» در بمبئی، که شامل تعاملات دیپلماتیک در سطح بالا با نمایندگان پنج کشور آسیای مرکزی بود، هند بر تعهد خود به کاهش هزینه‌های لجستیک و تقویت تجارت با آسیای مرکزی تأکید کرد.

همچنین بر برنامه افزایش ظرفیت بندر از ۸.۵ میلیون تن به ۱۵ میلیون تن پس از اتمام فاز یک تاکید شد.

اندکی پس از امضای قرارداد هند با ایران در ماه مه ۲۰۲۴، ودانت پاتل، نماینده وزارت امور خارجه ایالات متحده، تکرار کرد که «هر نهاد وهر فرد حقیقی که معامله تجاری با ایران را در نظر دارد، باید از خطر بالقوه ای که در برابر آن باز می شود آگاه باشد که آن خطر هم  تحریم است. وقتی از او پرسیده شد که آیا استثنایی برای هند اعطا خواهد شد، او تأیید کرد که هیچ کشوری چنین استثنایی را دریافت نخواهد کرد.

با این حال وزیر امور خارجه هند در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ غیرمستقیم به این تهدید تاکید کرد که ایالات متحده باید مزایای وسیع تری از بندر چابهار را در نظر بگیرد که به نفع همه طرف‌های درگیر است.

این موضع بر تلاش‌های مستمر هند برای تقویت روابط تجاری بین‌المللی با استفاده از اعتبار خود به عنوان یک قدرت غیراستعماری که به حاکمیت سایر کشورها احترام می‌گذارد، تاکید می‌کند.

هند قبلا برای معافیت از تحریم های آمریکا برای چابهار لابی کرده بود و دلیل آن اهمیت آن برای تجارت و کمک های بشردوستانه افغانستان بود. با این حال، پویایی ژئوپلیتیکی پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تغییر کرده است و منافع استراتژیک این کشور در منطقه را کاهش داده است.

نکته جالب این است که وزارت امور خارجه هند با تاکید بر کمک بندر چابهار به افغانستان، معافیت از ایالات متحده را تضمین کرد.

با این حال، شاید بتوان گفت بزرگترین دلیل برای ادامه علاقه چندین دهه هند به توسعه بندر چاهبهار این است که به عنوان یک وزنه تعادل در برابر طرح کمربند و جاده چین عمل می کند که شبه قاره هند را با چندین همسایه مانند پاکستان درگیر کرده است.

هند با توسعه این بندر، پایگاه استراتژیک مهمی را در ایران، تنها در ۱۷۰ کیلومتری بندر گوادر پاکستان راه‌اندازی می‌کند.

علاوه بر این، هند از کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی مانند قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و افغانستان که از تجارت از طریق چابهار بهره‌مند می‌شوند، کمک خواهد گرفت.

به نظر می‌رسد تا سال ۲۰۳۰، انتظار می‌رود پتانسیل صادرات هند از ۱ تریلیون دلار فراتر رود که بر نیاز به اتصال قوی با اوراسیا بزرگ تأکید می‌کند.