کافی است به آخر هفته برسیم و یا روزی در میانه هفته تعطیل شود تا جاده چالوس جای سوزن انداختن نداشته باشد. کنار دریا بساط‌ها پهن می شود و هر کس با هر پوششی خود را به آب می زند. تعطیلات آیا در همین کنار دریامانی خلاصه می‌شود یا می‌توان اشکال دیگری از گردشگری را تجربه کرد؟ به چه میزان گردشگری دریایی در ایران رونق گرفته است و چند مسافر در ایام تعطیلات سواحل شمال و جنوب را برای سفر انتخاب می کنند؟
مهران حسنی معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان مازندران از حضور ۲۰۰ هزار گردشگر در نوروز ۱۳۹۷ در سواحل این استان خبر داده و به هفته نامه «حمل‌و‌نقل» می گوید: با تامین زیرساخت های توسعه گردشگری دریایی می توان هم خدمات مطلوب تری به این گردشگران ارائه کرد و هم تعداد آنها را افزایش داد. او در همین رابطه از مدیریت یکپارچه برای گردشگری دریایی به عنوان ملزومات این کار نام می برد و می افزاید: باید سیاستگذاری واحدی در این خصوص داشته باشیم تا سرمایه گذاران دچار سردرگمی نشده و با تکلیف آنها روشن شود.
این مقام مسئول ادامه می دهد: در حال حاضر سازمان های بنادر و دریانوردی، شیلات، منابع طبیعی، محیط‌زیست، استانداری و میراث فرهنگی در موضوع گردشگری دریایی دخیل هستند و با تشکیل کمیته راهبردی که به شکل یکپارچه به مدیریت پهنه‌های آبی و ساحلی بپزدارد، مشکلات تصمیم‌گیری در این زمینه حل خواهد شد. حسنی با اشاره به این‌که گردشگری دریایی تنها به کشتی محدود نمی‌شود، می‌گوید: باید این شیوه از گردشگری با مصادیق آن مورد بررسی قرار گیرد. ما نیازمند اسکله‌های تفریحی، موج شکن‌ها و مارینا هستیم، همچنین باید نوسازی و بهسازی شناورهای موجود انجام شود و در بخش ساحلی نیازمند ایجاد تفرجگاه در پس کرانه هستیم.
ناصر امیرزاده معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر در گفت و گو با «حمل‌و‌نقل» از عدد ۴۹۰هزار گردشگر در نوروز سال ۹۶ در این استان خبر می‌دهد و می‌گوید: این تعداد از خدمات گردشگری دریایی در این استان استفاده کرده‌اند. مجتبی میرحسینی معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان، نیز درباره تجربه این استان در حوزه گردشگری دریایی می‌گوید: «یک‌سال خط دریایی چابهار-مسقط عمان راه‌اندازی شد اما با توجه به عدم معرفی و تبلیغ ناچار به تعلیق آن شدیم. خوشبختانه با ورود سرمایه‌گذاران جدید و نوسازی شناورها به دنبال راه‌اندازی مجدد این خط هستیم.
او با اشاره به این‌که سیستان و بلوچستان تنها بندر اقیانوسی ایران است که به آب‌های آزاد متصل است؛ عنوان می‌کند: «این استان از طریق اقیانوس هند با جمعیت حاشیه این اقیانس در سه قاره آفریقا و اقیانوسیه و آسیا هم‌مرز است که با دو میلیارد و پانصد میلیون نفر یک‌سوم جمعیت دنیا را شامل می‌شود.» این مقام مسئول از برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از این ظرفیت گردشگری خبر می‌دهد و بیان می‌کند: «با تامین زیرساخت و تغییر در سیاست‌گذاری‌ها و قوانین جدید می‌توان از این ظرفیت بهره گرفت؛ به این ترتیب که ما به سمت لغو روادید و صدور ویزا برای این جمعیت حرکت کنیم.»
او از انجام مطالعات جامعه‌شناسی درباره کشورهای حاشیه اقیانوس هند خبر داده و می‌گوید: «ما می‌توانیم بر اساس راهبردها و برنامه‌های مشخص از اندونزی، هند، پاکستان، استرالیا، نیوزلند و مالزی گردشگران را به سمت ایران جذب کرده و چابهار دروازه ورود آنها به کشورمان خواهد بود.» به گفته میرحسینی اگر یک‌درصد از این جمعیت تمایلی برای ورود به ایران داشته باشند ما با جمعیتی معادل ۲۵میلیون گردشگر مواجه خواهیم بود.»
او می‌افزاید: «بر اساس سند ۱۴۰۴گردشگری ورودی ایران باید به عدد ۲۰میلیون نفر برسد اما تمرکز روی همین کانون گردشگری می‌تواند ما را به اهداف خود در برنامه‌های پنج‌ساله برساند.» او ادامه می‌دهد: «گردشگری یک صنعت دیربازده است اما چنانچه دولت، حکومت و مردم همراه شوند حتی در شرایط تحریم نیز گردشگری می‌تواند پیشران و شتاب‌دهنده توسعه بوده و کسب و کارهای جدید را در کنار تولید ثروت برای جامعه محلی و در نهایت مهاجرت معکوس خلق کند.
به گفته این مقام مسئول اما بهره‌گیری از این فرصت تنها زمانی مقدور خواهد بود که ما ملزومات آن نظیر حمل و نقل، صدور ویزا و تعاملات بین‌المللی را بهبود ببخشیم. او اضافه می‌کند: زمانی که ارتباط ملت‌ها از طریق گردشگری شکل بگیرد، حتی با نوسانات سیاسی نیز می‌توان مقابله کرد. معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان می‌گوید: این استان در نوروز ۹۷ پذیرای ۲۰۰هزار گردشگر بوده است. البته این آمار تنها به نفرات پذیرش شده در خانه مسافرها، هتل‌ها، مدارس و اقامتگاه‌های بوم‌گردی برمی‌گردد و شامل کمپ‌ها، سیاه چادرها و... نمی‌شود که با احتساب آنها به عددی معادل ۵۰۰هزار نفر خواهد رسد.
میرحسینی در عین حال توسعه گردشگری سیستان و بلوچستان را نیازمند توزان زمانی سفر می‌داند و عنوان می‌کند: با موافقت‌های صورت گرفته بین سازمان میراث فرهنگی با آموزش و پرورش طرح تعطیلات زمستانی در حال نهایی شدن است. به این ترتیب گردشگران می‌توانند در نیمه دوم سال که هوای جنوب بهاری است، به این منطقه سفر کنند. او درباره انتقادات وارد شده از سوی گردشگران درباره مهیا نبودن زیرساخت گردشگری در استان سیستان و بلوچستان و به ویژه چابهار می‌گوید: سیستم عرضه و تقاضا در گردشگری باید متوازن باشد. در ایام نوروز که پیک سفر است در تمام کشور با چنین چالش‌هایی مواجه هستیم.
برای رفع آن نیز کمپ‌هایی در مناطق پرتردد نظیر کوه‌های مریخی و مینیاتوری، گواتر، ساحل رمین و یا درک در حال ساخت است. همچنین در روستاهای ساحلی مجوز ساخت ۸۰ اقامتگاه بوم‌گردی صادر شده است تا بتوانند خدمات مطلوب را به گردشگران ارائه کنند. این مقام مسئول با اشاره به ظرفیت منحصر به فرد موج سواری در چابهار اضافه می‌کند: این منطقه تنها نقطه ایران است که می‌توان در آن موج سواری کرد و در روزهای اخیر نیز مدرسانی از فدراسیون جهانی موج سواری در حال برگزاری دوره‌های این ورزش به علاقه مندان این حوزه هستند. همچنین برای سواحل مکران دولت و حکومت سرمایه‌گذاری‌های ویژه‌ای را در نظر دارند که در سال ۱۴۰۰ محصول آن را برداشت خواهیم کرد و در این زمینه نیازمند همراهی رسانه‌ها، رهبران فکری سفر و راهنمایان تور هستیم.»
او در پاسخ به این پرسش که در خصوص گردشگری دریایی چه زیرساخت‌هایی باید شکل بگیرد؟ می‌گوید: «ما نیازمند تعامل دستگاه‌های اجرایی هستیم. گردشگری راه برون‌رفت از چالش‌های معیشتی و اقتصادی موجود است و برای توسعه آن نیازمند آموزش مزایان گردشگری، توانمندسازی جامعه هدف و ایجاد زیرساخت‌های توریسم هستیم. میرحسینی در همین رابطه از برگزاری شورای راهبری گردشگری دریایی ایران را در ۲۳ مرداد سال جاری در چابهار با حضور متولیان ارگان‌های مرتبط با گردشگری دریایی و متخصصان این عرصه خبر می‌دهد و می‌افزاید: «پراکندگی دستگاه‌های ناظر موجب سردرگمی سرمایه گذاران شده است و ما باید بتوانیم با مدیریت یکپارچه به آنها در رفع این ابهام‌ها کمک کرده و در عین حال بسته‌های تشویقی و حمایتی را برای سرمایه‌گذاران تدارک ببینیم.»
رحمان فرمانی، معاون اسبق گردشگری دریایی اداره‌کل میراث فرهنگی استان گلستان، نیز درباره گردشگری دریایی در این استان می‌گوید: «سواحل استان گلستان نسبت به سایر استان کم‌تر است و از این‌رو در قیاس با آنها در حوزه گردشگری دریایی نیز سطح کوچک‌تری دارد.»
او در عین حال به ظرفیت‌های این استان در موضوع پرنده‌نگری به ویژه در بخش‌های تالابی اشاره و اضافه می‌کند: «در آشوراده و تالاب‌های آلماگل و آلاگل پتانسیل‌های زیادی برای این امر وجود دارد که مورد توجه علاقه‌مندان محیط زیست و پرنده‌نگرها قرار گرفته است.»
کرامت‌الله زیاری استاد گردشگری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران نیز در این باره می گوید: در ایران شاهد بهره گیری از پتانسیل های گردشگری دو جزیره یعنی قشم و کیش هستیم. این در حالی است که بهره گیری از این ظرفیت می تواند موجب توسعه اقتصادی در سایر جزایر و توانمندسازی جامعه محلی شود. او در عین حال تاکید می کند که این شیوه از گردشگری نباید تخریب محیط زیست را به همراه داشته باشد و می افزاید: مسیرهای گردشگری باید به گونه ای باشند که فارغ از تامین منافع گردشگران و تورگردانان، حافظ محیط زیست و منابع دریایی بوده و کمترین آسیب را به آنها وارد کنند.
