گردشگری در هزاره سوم میلادی به عنوان یکی از مهم‌ترین نیروهای محرکه توسعه اقتصادی و یکی از سه صنعت درآمدزای مهم جهان در کنار صنعت نفت و خودروسازی مطرح‌ شده است. از طرفی افزایش رویدادهای ورزشی بزرگ در جهان مانند المپیک و جام‌های جهانی باعث شده که ورزش به صنعت اصلی در بخش اوقات فراغت تبدیل شود بنابراین در همین مسیر، ورزش با صنعت گردشگری پیوندی ناگسستنی پیداکرده تا بتوانند نوعی جدید و پرطرفدار از گردشگری را در جهان به نام گردشگری ورزشی شکل دهند.

گردشگری ورزشی مفهومی جدید نیست اما امروز یک بازار رو به رشد محسوب می‌شود و یکی از شاخه‌های گردشگری است که توانسته نقش مهمی در اشاعه فرهنگ ملل، اشتغال‌زایی و توسعه زیرساخت کشورها داشته باشد.

اولین کنفرانس جهانی ورزش و جهانگردی، توسط کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) و سازمان جهانی گردشگری (WTO) در فوریه ۲۰۰۱ در بارسلونا برگزار شد و کشور اسپانیا به بررسی ارتباطات میان ورزش و گردشگری پرداخت و آن را در جهان برجسته کرد.

طبق مطالعه‌ای که یک آژانس تحقیقاتی در ایالات‌متحده منتشر کرده است، ورزش سریع‌ترین بخش در صنعت گردشگری جهان است که تخمین زده می‌شود در سطح جهانی ۸۰۰ میلیارد دلار ارزش داشته باشد.

گردشگری ورزشی تأثیر بسزایی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، ورزشی، فرهنگی و زیست‌محیطی برای کشور میزبان به وجود می‌آورد علاوه بر آن می‌تواند با ایجاد اشتغال‌زایی به رفع بحران بیکاری در کشورها نیز کمک کند.

این صنعت همچنین می‌تواند در افزایش درآمدهای ارزی و دولتی و نوزایی هنر و فرهنگ مناطق تأثیر به سزایی داشته باشد. با این‌ وجود گردشگری ورزشی اثرات منفی نیز بر مناطقی که میزبان این جریان هستند وارد می‌کند ازجمله آن‌که می‌تواند موجب تخریب مناظر طبیعی و فرهنگی کشورها شود و یا اینکه ممکن است در ارزش‌های جامعه و فرهنگ آن اثرات منفی بگذارد اما بااین‌وجود یکی از شیوه‌های مناسب برای شهرها یا مناطقی است که نیازمند تجدید حیات هستند و یا اینکه برای توسعه بیشتر و جلوگیری از نابودی صنایعشان نیاز به حضور گردشگران دارند.

در برخی منابع گردشگری ورزشی به سه نوع دسته‌بندی‌شده است؛ که شامل گردشگری ورزشی فعال یا سخت که به افرادی که برای شرکت در یک مسابقه سفر می‌کنند اشاره دارد، گردشگری ورزشی رویداد یا نرم که به تماشای مسابقات و سفر برای بازدید از اتفاقات ورزشی اطلاق می‌شود و گردشگری ورزشی نوستالژی که شامل بازدید از موزه‌های ورزشی، مکان‌های مشهور ورزشی و .. می‌شود. توجه به هر نوع از این گردشگری می‌تواند دو نوع دیگر را نیز به دنبال داشته باشد و افراد چه ورزشکار و چه ورزش دوست را به منطقه میزبان جذب کند.

تجربه گردشگری ورزشی در کشورها

پس از مسابقات جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان حدود ۱۱ میلیارد دلار درآمد حاصل و ۴۰ شغل جدید به ۱۱ شغل فعال در این بخش اضافه شد و از سال ۲۰۱۵ این ایده جذب گردشگر به‌واسطه مسابقات ورزشی توانست موجب شناخت بیشتر باهاما و افزایش تعداد بازدیدکنندگان آن شود و دلارهای بسیاری برای این جزیره به همراه آورد. این موضوع بیانگر آن است که تأثیر مسابقات را نمی‌توان در رونق گردشگری ورزشی نادیده گرفت.

گردشگری ورزشی در صنعت گردشگری کشور هند نیز جایگاه ویژه‌ای دارد که آغاز آن به دوران هند باستان برمی‌گردد. امروز این صنعت در هند به‌سرعت در حال پیشرفت است. تنوع تاریخی و جغرافیایی هند آن را برای گردشگران به یک مقصد جذاب تبدیل کرده است اما در کنار آن ورزش‌هایی مانند کریکت، گلف، چوگان، هاکی، بسکتبال، والیبال و بدمینتون از ورزش‌های مورد توجه در هند هستند. کوهستان‌های هند نیز این امکان را به وجود آورده که ورزش‌هایی چون اسکی سواری با کمک هلی‌کوپتر، قایق‌سواری در رودخانه‌ها، انواع کوه‌نوردی و صخره‌نوردی در هند رونق بگیرد. هرچند تعداد ورزشکاران حرفه‌ای در هند کم است و همین امر موجب شده هند در بازی‌های جهانی درخشش نداشته باشد اما این کشور توانسته به‌واسطه جذب ورزشکار از دیگر کشورها در جذب گردشگر ورزشی موفق باشد.

چابهار؛ قطب گردشگری ورزشی ایران / اهمیت گردشگری ورزشی در چابهار

منطقه آزاد چابهار به دلیل اهمیت جغرافیایی و قرار گرفتن بر کرانه دریای عمان و به دلیل نزدیکی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اقیانوس هند اهمیت بسیاری دارد. صخره‌های مرجانی بی‌نظیر و آبفشان‌ها نمایی بی‌نظیر به منطقه داده و به‌طور کل زیبایی‌های خاص چابهار می‌تواند مزیت ویژه‌ای در کنار پتانسیل ورزشی این منطقه باشد.

قایق‌رانی، جت اسکی، موج‌سواری، غواصی، والیبال و فوتبال ساحلی، دو، تنیس و هندبال ساحلی از جمله پتانسیل‌های این منطقه ساحلی است، اما در این میان منطقه آزاد چابهار جزو معدود مناطقی است که یک مزیت ویژه در گردشگری ورزشی دارد و آن دارا بودن بهترین دریا برای موج‌سواری است.

زمانی که ایسکی بریتون قهرمان ملی موج‌سواری ایرلند در سال ۲۰۱۰ و برای دومین بار موج‌سواری در سواحل دریای عمان در چابهار را تجربه کرد به این پتانسیل خاص منطقه آگاه شد و با بیان اینکه ۲ میلیون موج‌سوار در جهان فعالیت می‌کنند و سرمایه‌گذاری در این فعالیت بسیار می‌تواند سودآور باشد بر این مهم تأکید کرد که این ظرفیت گردشگری ورزشی چابهار به‌تنهایی هم می‌تواند پذیرای گردشگرانی از سراسر جهان باشد.

علاوه بر ظرفیت بالای چابهار در ورزش‌های آبی و ساحلی، ورزش کریکت نیز در این منطقه مورد استقبال بومیان و گردشگران است. به گفته مدیر امور اجتماعی سازمان منطقه آزاد چابهار، این منطقه در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی در نظر دارد در آینده‌ای نزدیک ایزو ۲۶۰۰۰ را که مربوط به مسئولیت اجتماعی است دریافت کند و در همین راستا اهمیت ویژه‌ای به ورزش به‌عنوان یکی از گزینه‌های مسئولیت اجتماعی داده است. در منطقه آزاد چابهار امروز دهکده ورزشی پیل بند در دو فاز در حال طراحی و ساخت است. فاز اول آن شامل ورزشگاه دوهزارنفره است که آماده استفاده است و فاز دوم آن نیز که به‌زودی شروع به فعالیت می‌کند دربرگیرنده استادیوم کریکت است.

معاون گردشگری سازمان منطقه آزاد چابهار نیز در گفت‌وگو با اقتصاد۲۴ بر اهمیت ورزش در گردشگری چابهار تأکید کرد و گفت: در ورزش نیز برای میزبانی و اعزام گروه‌های ورزشی و حمایت از رشته‌های خاص ورزشی مانند کریکت، فوتبال ساحلی، موج‌سواری و… برنامه‌های مختلف داریم.

میزبانی از تورنمنت بین‌المللی بوکس جام مکران، حمایت از فوتبال ساحلی منطقه آزاد چابهار، اعزام و میزبانی و حمایت از ورزش‌های مختلف آبی و ساحلی از جمله مهم‌ترین اقدامات و برنامه‌های این سازمان در این زمینه است اما موفقیت همه اینها به وجود زیرساخت کافی در ورزش و رفاه گردشگران وابسته است.

گردشگری ورزشی در چابهار می‌تواند مزایای بسیاری برای این منطقه به همراه داشته باشد که یکی از آن‌ها کاهش بیکاری و توسعه عمران، شناخت بیشتر فرهنگ و آداب‌ورسوم بلوچ است هرچند مانند انواع گردشگری معایبی نیز برای منطقه میزبان به همراه خواهد داشت اما با برنامه‌ریزی صحیح، این منطقه می‌تواند با جذب سرمایه‌گذاری در حوزه ورزش‌های آبی و کریکت به قطب گردشگری ورزشی ایران تبدیل شود.