جلبک به چه کار می آید؟
جلبک های دریایی به عنوان طعم دهنده مواد غذایی و لبنی ، غذا ، ماده اولیه محصولات آرایشی و نیز در تولید محصولات دارویی از دیرباز مورد استفاده بوده اند.
مطابق گزارش های موجود بازار ، سالانه مواد دارويي طب سنتي و مواد طبيعي 16 ميليارد دلار مواد مصرفي در صنايع آرايشي و بهداشتي 3 ميليارد دلار ، مواد دارويي گياهي 20 ميليارد دلار و ساير مواد دارويي كه شركت هاي دارويي توليد مي کنند 75 ميليارد دلار است. از اين مجموعه دارو ، 60 درصد آن داروهاي ضد سرطان است. شركت هاي بزرگ دارويي بيشترين توجه را به شناسايي و توليد مولكول هاي دارويي معطوف كرده اند. امروزه يافتن تركيبات طبيعي از ارگانيسم هاي دريايي به ويژه جلبك ها بسيار مورد توجه قرار گرفته است.
رئیس مرکز تحقیقات شیلات چابهار با اشاره به آلژینات به عنوان ماده زیستی اصلی و تجاری مهم موجود در جلبک ها میگوید: مورد استفاده اصلی این ماده در ایران در دندان پزشکی است و مقدار چشمگيري از ماده آلژینات در پیکره جلبک های دریایی سارگاسوم چابهار وجود دارد.
حسینی با اشاره به اینکه حدود 20 الی 30 درصداز گیاه خشک سارگاسوم را به شکل پودر آلژینات مي توان استحصال کرد ، می افزاید: میزان تولید سالانه آلژینات در کل جهان30 هزار تن است و سالانه بیش از يک میلیون دلار از ماده آلژینات عمدتا از کشور چین در دو نوع با قیمت های حدود 30 الی 50 هزار تومان و 250 الی 300 هزار تومان به بازار ایران وارد می شود.
وی از آگار به عنوان یک ماده مهم دیگر یاد می کند و با بیان اینکه میانگین نیاز کشور به آگار استخراج شده از جلبک ها حدود 25 میلیون دلار است ، می گوید: امروزه قیمت هر کیلوگرم پودر آگار در دنیا نزدیک به 18 دلار است اما با وجود سرشار بودن سواحل چابهار از این ماده، تقریبا تمام آگار مورد نیازکشور از خارج به ویژه از کشورهای جنوب شرق آسیا وارد کشور می شود.
توان بالقوه سواحل چابهار
در سواحل جنوب کشور از جلبک‌های سبز 39 گونه از جلبک‌های قهوهای 41 گونه و از جلبک‌های قرمز 80 گونه شناسایی شده است که تنوع جلبک‌های سواحل ایرانی دریای عمان بیشتر از سواحل خلیج‌فارس است.
در بین سه گروه جلبک ذکر شده جلبک های قهوه ای در آب های ساحلی سیستان و بلوچستان ، ارزش تجاری بالایی دارند . این جلبک های قهوه ای در فصول پاییز و زمستان شکوفا می شوند که هر ساله امواج آن را به ساحل منتقل می کند. بررسی های پژوهشی نشان داده است که هر ساله در ماه های آبان و آذر و دی بیش از دو هزار تن جلبک خشک روی سواحل گسترده می شوند. در بین همه این انواع ، گونه غالب این منطقه با پراکندگی در بیش از 70 درصد از نوار ساحلی سیستان و بلوچستان جلبک سارگاسوم است.
چرا باید بر روی جلبک سرمایه گذاری کرد؟
کارشناس مرکز تحقیقات شیلات چابهار می گوید: کشور ایران جزو مناطق نیمه‌خشک و کم آب دنیا محسوب می‌شود لذا ضرورت استفاده از آبهای دریایی در چنین شرایطی دو چندان است.
امینی فرد می افزاید: در کشورهای هندوستان ، پاکستان و اندونزی ، جمع آوری و عمل آوری جلبک های درشت جهت استفاده در صنایع یک شغل خانگی محسوب می شود و با توجه به گستردگی سواحل این استان و نیز حجم جلبک های رانده شده به ساحل می توان برای اشتغال بومیان این منطقه هم برنامه ریزی کرد.
چرا تاکنون به تولید انبوه نرسیده؟
میزان تولید جهانی جلبک از طریق یک محصول جانبی در کنار طرح های آبزی پروری ، 3/27 میلیون تن در سال 2014 بوده است که ارزشی معادل 6/5 میلیارد دلار آمریکا دارد. صنعتی بزرگ که ابعاد آن و میزان گردش مالی خیره کننده اش چشم همه را گرفته است به جز ما.
کارشناسان مرکز تحقیقات شیلاتی آبهای دور چابهار مشکلات تولید صنعتی جلبک را در دسترس نبودن دانش فنی کافی و عدم آموزش های به روز و کارآمد برای کارشناسان و متقاضیان تولید جلبک های دریایی و مناسب نبودن شرایط پرورش در سواحل دریای عمان برای تولید تجاری (جذر و مد بلند و در معرض نور و خشکی قرار گرفتن طولانی ) برشمرده اند. در عین حال پژوهشگران و تولیدکنندگان این عرصه بیش از آنکه از مشکلات بگویند روی فرصت های موجود در چابهار و برتری آن نسبت به سایر نقاط دنیا تاکید دارند.
فعالان این عرصه چه می گویند؟
مدیر عامل شرکت ارتباط سبز صبا میگوید: طبق آنالیزهای انجام شده ، توان تولید سوخت زیستی در چابهار با توجه به بارندگی کم و تابش مناسب نور خورشید 30 برابر میانگین تولید این ماده در دنیاست.
امینی فرد می افزاید: عمده فعالیت شرکت ارتباط سبز صبا روی تولید سوخت زیستی از جلبک، متمرکز است و دیگر طرح پژوهشی به ثمر رسیده این مرکز، طرح کنترل ریزگرد در منطقه سیستان با استفاده از جلبک های دریایی است.
وی می گوید: 8 سال پیش این مرکز موفق به تولید سوخت زیستی از جلبک های دریایی شد، اما این تولید بیش از سه سال دوام نیافت و مهم ترین مانع برای تولید سوخت زیستی از جلبک به عنوان مهمترین فعالیت این بنگاه دانش بنیان، اختصاص نیافتن تسهیلات بانکی و همکاری نکردن مسئولین محلی برای رفع مشکلات اولیه است.
بنابر یافته های این گزارش میتوان نتیجه گرفت، تولید صنعتی جلبک به ویژه در سواحل چابهار ، جزو مزیت های نسبی اقتصاد ایران به شمار می رود و گسترش این صنعت علاوه بر ایجاد اشتغال و حفظ ذخایر ارزی می تواند به صادرات و ارزآوری نیز ختم شود .
در شرایط فعلی حمایت نکردن از پژوهشگران و تولیدکنندگان این صنعت، علاوه بر گسترش شکاف روزافزون علمی و تجربی میان ایران و تولیدکنندگان اصلی این محصول، حمایت از وارد کنندگانی است که از سود سرشار این محصولات بهره مند می شوند.
منبع: خبرگزاری صداوسیما
